Overzicht koelinterventies voor individuen bij hittestress
Juni 2025
Tijdens warme periodes neemt het risico op hittestress aanzienlijk toe. Voor kwetsbare groepen, zoals ouderen of mensen met een kwetsbare gezondheid , kan dit ernstige gevolgen hebben. Daarom heeft GoHot verschillende koelmaatregelen op een rij gezet, en deze beoordeeld op effectiviteit, toegankelijkheid, schaalbaarheid en milieu-impact.
Wat vind je in het overzicht?
Het overzicht maakt onderscheid tussen verschillende typen koelinterventies:
Maatregelen die de omgeving koelen, en zo indirect het individu koelen.
Maatregelen die direct op het individu zijn gericht.
Deze directe maatregelen zijn verder onderverdeeld in:
Interne koelmaatregelen (zoals koude dranken en ijs-slurries)
Externe koelmaatregelen (zoals ventilatoren en koude douches)
Kledingmaatregelen (zoals koelvesten)
Belangrijke overwegingen bij koelinterventies
Niet iedereen reageert hetzelfde: Wat werkt om af te koelen, hangt af van de persoon. Een ventilator werkt meestal goed als het in huis minder heet is dan je huid. Maar als het binnen echt warm is, blaast de ventilator vooral warme lucht. Als je veel zweet, helpt dat alsnog, want het zweet verdampt en koelt je af. Maar sommige mensen — zoals ouderen of mensen die bepaalde medicijnen gebruiken die de zweetrespons onderdrukken — zweten minder. Voor hen kan een ventilator bij extreme hitte juist gevaarlijk zijn. Wat dan helpt: maak de huid nat (met een nat washandje of sprayfles) én zet dan een ventilator aan. Het water op de huid verdampt en dat geeft verkoeling.
Combineren werkt het beste: Je hoeft niet te kiezen voor maar één oplossing. Verschillende dingen tegelijk gebruiken werkt vaak beter. Denk aan: een ventilator én natte kleding, of een koude washand én een beetje airco. Zo versterken de maatregelen elkaar.
Sommige oplossingen werken pas later: Een boom in de tuin of een groen dak helpt om je huis op warme dagen koeler te houden. Maar dat duurt wel even: het duurt jaren voordat een boom groot genoeg groeit. Daarom is het slim om snelle oplossingen (zoals verkoeling met water of een ventilator) te combineren met langetermijnmaatregelen.
Type hitte: Het maakt uit of het warm én droog is, of warm én vochtig. Bij droge hitte werken ventilatoren en dingen als natte doeken of een vernevelaar heel goed. Bij vochtige hitte is dat lastiger. Omdat er al veel water in de lucht zit, verdampt zweet (of water op de huid) minder goed. Dan helpt een ventilator minder of zelfs niet. In dat geval kun je beter kiezen voor actieve verkoeling, zoals een koelvest of airco. Twijfel je over het type hitte? Je kan de luchtvochtigheid checken via weerapps (zoals Buienradar of Weeronline) of via de meetstations van het KNMI, die elke 10 minuten geüpdatet worden: KNMI - Weer - Waarnemingen
Duurzaamheid telt ook mee
Naast effectiviteit kijkt GoHot ook kritisch naar de milieubelasting van verschillende koelstrategieën. Zo wordt er bijvoorbeeld aandacht besteed aan de grondstoffen waaruit de interventies bestaan en het energieverbruik.
In het rapport van WP1.2 staat in meer detail beschreven hoe het type hitte en persoonlijke eigenschappen de keuze voor koelinterventie kunnen beïnvloeden, en wat de milieu-impact is.
